*2021-D21857*
Kadernota 2022-2027
Uitvoering van het waterbeheerprogramma 2022-2027
Versie AB 7 juli 2021, met aanvulling t.b.v.
leesbaarheid n.a.v. fractievoorzittersoverleg
d.d. 23 juni 2021
2/35
Bezoekadres
Maria Theresialaan 99
6043 CX Roermond
Postadres
Postbus 2207
6040 CC Roermond
IBAN NL10NWAB0636750906
KvK 67682065
088-8890100
info@waterschaplimburg.nl
waterschaplimburg.nl
titel Kadernota 2022-2027
subtitel Uitvoering van het waterbeheerprogramma 2022-2027
datum 1 juli 2021
versie 0.9
status Vastgesteld door AB op 7 juli 2021
zaaknr. 2021-Z1749
documentnr. 2021-D21857
Dit document is tot stand gekomen onder verantwoordelijkheid van het dagelijks bestuur.
Kadernota 2022-2027 Waterschap Limburg
De uitvoering van het waterbeheeprogramma 2022-2027
3/35
zaaknr. 2021-Z1749
doc.nr. 2021-D21857
Inhoudsopgave
Bestuurlijk voorwoord 4
1 Hoogwaterbescherming Maasvallei 7
2 Klimaatadaptatie 9
3 Waterkwaliteit en ecologie 13
4 Zuiveren en waterketen 16
5 Crisisbeheersing 19
6 Bestuur en organisatie 21
7 Financiën 27
Bijlage 1 – Financieel kader bestuursperiode 2019-2023 29
Bijlage 2 – Concept belastingontwikkeling 2022-2027 30
Bijlage 3 – Doorrekening schuldontwikkeling 31
Bijlage 4 – Meerjarenbeeld nieuwe ontwikkelingen waterschap Limburg 33
Noot naar aanleiding van het fractievoorzittersoverleg d.d. 23 juni 2021: 35
Kadernota 2022-2027 Waterschap Limburg
De uitvoering van het waterbeheeprogramma 2022-2027
4/35
zaaknr. 2021-Z1749
doc.nr. 2021-D21857
Bestuurlijk voorwoord
Na 2020, het jaar dat getekend werd door COVID-19, is 2021 niet een jaar van rust gebleken,
integendeel. Niet alleen COVID-19 blijft ons vooralsnog in de greep houden, al lijkt het einde in zicht.
Juist de publieke opinie ten aanzien van integriteit in onze provincie heeft een nieuwe dimensie
toegevoegd, en maakt meer dan ooit ook voor Waterschap Limburg aanpassing aan de
maatschappelijk veranderende waarden en normen noodzakelijk.
Het zijn uitdagende tijden voor een waterschap dat qua volume het vierde waterschap van
Nederland is, qua waterveiligheidsopgave het tweede van Nederland, maar dat qua bemensing tot
de kleinere waterschappen van Nederland behoort. Meer dan ooit willen we midden in de
maatschappij staan, transparant zijn en verantwoording afleggen over ons handelen.
Een helder kader, herijkt aan de praktijk
In 2019 zijn er duidelijke financiële kaders gesteld voor de bestuursperiode 2019-2023. In die kaders
is voor 2022 een beperkte lastenstijging van 2,5% van het belastingvolume van de watersysteem-
heffing en 1,0% van het belastingvolume van de zuiveringsheffing opgenomen. Deze percentages
vormen de financiële basis voor deze kadernota. Tegelijkertijd is deze kadernota, halverwege deze
periode van 4 jaar, een logisch moment om de uitgangspunten die in 2019 gehanteerd zijn tegen het
licht te houden en waar nodig bij te sturen.
De in 2019 uitgesproken ambitie van waterschap Limburg om een zo klein mogelijk, wendbare
organisatie te hebben blijft bestaan. Maar de destijds gedane aannames rond de vormgeving van de
organisatie kunnen nu aan de bevindingen in de dagelijkse praktijk van de afgelopen 2 jaar worden
getoetst. Daarnaast vragen sommige actuele ontwikkelingen in de omgeving om een impuls in de
organisatie, ook in formatieve omvang, om de kwaliteit te bieden die bij deze ontwikkelingen past.
Daarbij past ook het voornemen om middels een brede benchmark te benodigde inzet te toetsen en
verder te onderbouwen richting Begroting 2022. In deze kadernota maken we een aantal heldere
keuzes: we voeren een aantal ombuigingen door, die na de eerste twee jaar mogelijk blijken, we
indexeren een deel van de begroting niet omdat daar geen financiële noodzaak voor is. Maar we
investeren ook extra op plekken waar dat nodig is, waar zaken in de praktijk anders blijken te werken
of waar de veranderende werkelijkheid daar om vraagt. De voorgestelde keuzes zullen, na
vaststelling van de kadernota door het algemeen bestuur, in de begroting 2022 verder uitgewerkt en
geborgd worden.
De nieuwe ontwikkelingen in de begroting van WBL hebben een grote en onvoorziene impact op de
benodigde middelen. Deze ontwikkelingen kunnen niet opgevangen worden binnen het bij de
kadernota 2020-2025 afgesproken financieel kader. De daarin opgenomen beperkte stijging van het
tarief zuiveringsheffing van 1,0% in 2022 en 2023 is in de huidige realiteit niet meer dekkend voor de
opgave in de komende jaren. Na besluitvorming over de begroting van WBL zullen we het gekozen
scenario verwerken in de begroting 2022 en het belastingplan 2022.
Meer aandacht voor integriteit
Met het dossier Loobeekdal is duidelijk geworden dat volgens de regels handelen niet hetzelfde is als
moreel integer handelen. Het heeft, samen met de bestuurlijke situatie in Limburg, duidelijk gemaakt
dat ook “de schijn van” tot grote onrust en verlies van vertrouwen kan leiden. Waterschap Limburg
kan én wil niet anders dan transparantie, integriteit en vertrouwen als hoogste prioriteit hebben. Er
Kadernota 2022-2027 Waterschap Limburg
De uitvoering van het waterbeheeprogramma 2022-2027
5/35
zaaknr. 2021-Z1749
doc.nr. 2021-D21857
dienen heldere kaders en regels te zijn én er moet worden toegezien op naleving. Parallel aan de
Kadernota wordt een implementatieplan voorgelegd aan het AB op basis van de aanbevelingen van
de Commissie Integriteit. In deze kadernota wordt wel al een financiële inschatting gemaakt van de
extra investering die een goede implementatie in de organisatie vraagt. Daarbij moet gedacht
worden aan het volwaardig inrichten van de functie van concerncontroller, het versterken van de
interne controle en beheersing, ook met forensische data-analyse, versterking van de inkoopfunctie
en het inrichten van privaatrechtelijk toezicht op de overeenkomsten die het waterschap sluit.
Daarnaast vraagt deze tijd om het organiseren van kracht en tegenkracht op alle niveaus, te
beginnen met de wisselwerking tussen AB en DB. Onder andere het ROB-rapport spreekt zich uit
voor versterking van deze kracht en tegenkracht. Door een investering in Bestuursondersteuning kan
het AB beter ondersteund worden in de komende jaren.
COVID-19
Met een vaccinatiecampagne die op stoom komt kan ook het waterschap stap voor stap terug naar
een normalisering van de situatie. Een normalisering die echter niet gelijk is aan de situatie voor
corona. Medewerkers zullen concentratiewerk vaker vanuit huis blijven doen, onze kantoren worden
belangrijker als ontmoetingsplek. Daarbij proberen we ook de kansen te benutten die deze situatie
biedt. Door na te denken hoe wij na Corona anders kunnen werken en na te denken of we op die
manier ruimte kunnen geven binnen onze gebouwen aan de samenwerking met
opleidingsinstellingen en kennisinstituten. Juist om de kans te benutten om na corona nog sterker te
staan voor het aangaan van de uitdagingen die met name de klimaatverandering en
datagedrevenheid voor ons opwerpen.
Onveranderde uitdagingen
De uitdagingen op het gebied van waterveiligheid, klimaatadaptatie, waterkwaliteit, duurzaamheid
en innovatie zijn, COVID of geen COVID, onveranderd urgent. Dat betekent dat we op dezelfde weg
voortgaan als afgesproken in de meerjarenbegroting 2019-2023. Tegelijkertijd vraagt het ook om een
extra inspanning. Veel ontmoetingen met onze omgeving hebben een andere vorm gekregen of zijn
in de tijd vertraagd door COVID-19. En juist die interactie met de omgeving is van groot belang om
onze doelen waar te maken.
Tegelijkertijd zien we in ons watersysteem daadwerkelijk de gevolgen van de klimaatverandering. De
veranderende omstandigheden maken dat ons systeem gevoeliger wordt voor bepaalde
plaagsoorten, zoals de Grote Waternavel en de Japanse Duizendknoop. Met name de Grote
Waternavel vraagt de komende jaren om een intensieve bestrijding, omdat de ongeremde groei in de
afgelopen periode laat zien dat de gevolgen anders desastreus zijn. Dat vraagt een niet-voorziene
investering die naar onze mening een noodzakelijkheid is om de kosten in de toekomst binnen de
perken te houden.
Vast voor inhuur
Gezien de voornoemde uitdagingen blijft de borging van personele capaciteit en kennis over een
langere periode tegen lagere kosten een belangrijk aandachtspunt. Ook in 2022 zoeken wij vanuit
strategisch personeelsmanagement naar de match tussen onze organisatiedoelen enerzijds en de
ambities en ontplooiing van onze medewerkers anderzijds. Maar gezien de ambities en de uitstroom
blijft instroom noodzakelijk. In de huidige arbeidsmarkt blijkt het steeds moeilijker om op tijdelijke
basis mensen aan ons te binden; door de Corona-crisis tonen ZZP’ers en inhuurkrachten met de door
ons benodigde kennis en ervaring eerder interesse in een vast dienstverband. In het
bestuursprogramma en de eerdere Kadernota’s staan aanhakingspunten om met ‘vast voor inhuur’
Kadernota 2022-2027 Waterschap Limburg
De uitvoering van het waterbeheeprogramma 2022-2027
6/35
zaaknr. 2021-Z1749
doc.nr. 2021-D21857
de balans te zoeken in de langjarige capaciteitsbehoefte en een bedrijfseconomisch verantwoorde
omvang van de formatie. In de aanloop naar de begroting 2022 zullen we bepalen hoe die balans
definitief vorm wordt gegeven.
Zuiveren
We streven naar schoon en ecologisch gezond water. Dit betekent dat we focus hebben op de
kwaliteitsdoelstelling van de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW), waarbij we anders naar de
problematiek durven te kijken en het gedachtegoed toepassen van normgericht naar effectgericht.
Per gebied onderzoeken we de oorzaken van de waterkwaliteitsproblemen en welke maatregelen
nodig zijn om de doelen van de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) te halen. Met de betrokken
partners in het gebied kiezen we een pakket maatregelen dat duurzaam is, voldoende bijdraagt aan
de KRW-doelen en betaalbaar is. Op de rwzi’s verwijderen we stikstof en fosfor tot minimaal het
niveau dat is afgesproken in het Limburgse effluentbeleid (LEB). In de praktijk betekent dit
verdergaande zuivering dan het landelijke beleid, maar wel haalbaar zonder ondoelmatig of
disproportioneel te worden. Het verwijderen van de laatste procenten van een stof of stofgroep is
immers vaak het allerduurste. Als hetzelfde kwaliteitseffect kan worden bereikt met bijvoorbeeld
maatregelen aan gemeentelijke overstorten of een aangepaste inrichting van de watergang, kiezen
we voor de meest doelmatige aanpak. Het eindeffect voor het watersysteem is belangrijker dan het
precies voldoen aan de lozingsnormen. In de planperiode onderzoeken we of voor gezuiverd water
ook aanvullende normen zinvol zijn buiten alleen stikstof en fosfor.
Ook richten we ons op microverontreinigingen met prioriteit voor medicijnresten. We onderzoeken
waar gezuiverd water de meeste meerwaarde heeft om te worden ingezet. We werken aan een
wendbare en flexibele infrastructuur met als fundament dat onze assets duurzaam op orde zijn. In
2025 zijn wij energieneutraal. Daarnaast voeren we onze werkzaamheden steeds meer
klimaatneutraal, circulair en sociaal duurzaam uit. Door actief verbinding te maken met de omgeving,
kennispartner te zijn vanuit innovatiekracht en door ketensamenwerking vergroten we onze
maatschappelijke waarde.
Kansen benutten
Hoewel de opsomming van ontwikkelingen misschien op somberheid lijkt de duiden, is dat zeker niet
het geval. Juist de uitdagingen die er nu voor ons liggen bieden de mogelijkheid om de ontwikkeling
van het waterschap te versnellen, om als organisatie en bestuur nieuwe wegen te bewandelen om
succesvol te zijn. Kansen te grijpen en te benutten. De urgentie aan te grijpen om stappen te zetten
die we misschien niet voor mogelijk hielden. Niet zozeer financieel, maar vooral in cultuur en
houding en gedrag.
Laten we daar in gezamenlijkheid de weg vinden die Waterschap Limburg klaarstoomt voor de
toekomst zonder onze kerntaken uit oog te verliezen. Dit is een tijd om met elkaar te durven
vernieuwen, het verleden achter ons te laten en samen de toekomst vorm te geven. Wij gaan graag
met u die uitdaging aan!
Kadernota 2022-2027 Waterschap Limburg
De uitvoering van het waterbeheeprogramma 2022-2027
7/35
zaaknr. 2021-Z1749
doc.nr. 2021-D21857
1 Hoogwaterbescherming Maasvallei
Een veilige Maasvallei
In Limburg is de waterkerende taak jonger dan in de rest van Nederland. In de Maasvallei waren van
oudsher wel waterkeringen, maar pas sinds de hoogwaters van 1993 en 1995 is vanuit de overheid
planmatig gewerkt aan veiligheid voor de dorpen en steden langs de Maas. Eerst had dit het karakter
van tijdelijke maatregelen in afwachting van rivierverruiming, daarna werden de Limburgse
waterkeringen ook onder de landelijke systematiek gebracht. De dijkversterkingen werden onderdeel
van structurele uitvoeringsprogramma’s.
Vanuit deze uitvoeringsprogramma’s werken we aan een grote opgave om de inwoners van de
Maasvallei te beschermen. We hebben een kleine 200 kilometer waterkering. Daarvan voldoet een
groot deel nog niet aan de geldende normen. In de periode tot 2050 worden deze versterkt.
Bovendien moeten we onze waterkeringen voorbereiden op steeds hogere rivierafvoeren als gevolg
van de klimaatverandering. Naast aanleg en versterking moeten onze waterkeringen ook beheerd en
onderhouden worden. Het geheel van aanleggen, onderhouden, beoordelen en versterken is een
uitdaging voor het waterschap maar ook een complexe ruimtelijke opgave voor het hele Maasvallei.
Dit geldt zeker voor de locaties waar voor rivierverruiming wordt gekozen.
Doorontwikkeling en bijsturing
Zorgplicht
We blijven onze beheertaken uitvoeren volgens de zorgplicht. Het planmatig inspecteren van de
dijken wordt steeds verder versterkt en we zorgen dat de basis op orde blijft. We investeren in het
versterken van de biodiversiteit op de waterkeringen. We beoordelen de toestand van onze keringen
in een cyclus van 12 jaar (voortrollend programma). De 1e ronde beoordelingen loopt tot 2023. Op
basis van de resultaten van de beoordeling worden de afgekeurde dijktrajecten via een ingangstoets
aangemeld bij het HWBP. De 2e ronde beoordelingen start in 2023 en loopt door t/m 2034. De
genoemde ontwikkelingen zijn reeds structureel opgenomen in de meerjarenbegroting.
Hoogwaterbeschermingsprogramma
In het 2e kwartaal van 2021 bieden wij de nieuwe meerjarenprognose voor de uitvoering van het
huidige dijkversterkingsprogramma aan het landelijk HWBP aan. Covid 19, de bestuursopdracht van
de provincie Limburg en het onderzoek van het landelijk HWBP hebben invloed gehad op de
voortgang van de projectvoorbereidingen. De afgelopen tijd is gewerkt aan het actualiseren van alle
scopes en planningen. De huidige prognose is nog gebaseerd op het prijspeil van 2016, wat heeft
geleid tot een bijstelling ervan. De actuele prognose voor 2023-2028 bedraagt € 630,4 miljoen. Dit is
ongeveer € 69 miljoen meer dan nu in de meerjarenraming is opgenomen. Dit wordt grotendeels
veroorzaakt door prijspeilaanpassingen in de ramingen, een gedetailleerdere scope van
verkenningsfase naar planstudiefase (o.a. Arcen, Baarlo HB), en een aantal scopewijzigingen (zoals
keersluis Mook in project Lob van Gennep). Daarnaast wordt in heel Nederland voor de jaren 2024-
2025 een zogenaamde “boeggolf” voorzien. In deze jaren is het landelijk fonds niet groot genoeg om
alle aanvragen te honoreren. Ook wij zijn gevraagd om te bekijken of en hoe we een bijdrage kunnen
leveren aan het oplossen van dit vraagstuk.
De enorme versterkingsopgave op veelal een beperkte ruimtelijke situatie brengt ook voor de
lijnorganisatie het nodige met zich mee. Meer vragen, bijzondere situaties, complexe
vergunningsaanvragen en meedenken over innovatieve oplossingen die straks in beheer komen. In
Kadernota 2022-2027 Waterschap Limburg
De uitvoering van het waterbeheeprogramma 2022-2027
8/35
zaaknr. 2021-Z1749
doc.nr. 2021-D21857
2022 houden we de toekomstige opgave en bezetting tegen het licht en zullen deze ook
benchmarken met andere waterschappen.
Onze speerpunten voor 2022:
• De 1e beoordelingsronde van bestaande dijktrajecten afronden.
• De lopende dijkversterkingsprojecten voortvarend doorzetten.
• Komen tot een stabiel en cyclisch programma van beoordelen en versterken tot 2050.
• Beheer en onderhoud waterkeringen optimaliseren en daarmee voldoen aan de zorgplicht.
Financieel overzicht ontwikkelingen
Wij stellen u voor om in afwachting van de ontwikkelingen bij het landelijke HWBP, de uitvoering van
de transitie binnen ons HWBP-programma en de actualisatie van de programmering voor de
komende jaren, de huidige prognose van de meerjarige ontwikkeling nog niet door te vertalen naar
een financiële ontwikkeling. In aanloop naar het opstellen van de begroting 2022 zal helder worden
of en in welke mate de meerjarenraming aangepast zal moeten worden en welke keuzes daarbij
gemaakt kunnen worden om binnen het financiële kader te blijven.
Kadernota 2022-2027 Waterschap Limburg
De uitvoering van het waterbeheeprogramma 2022-2027
9/35
zaaknr. 2021-Z1749
doc.nr. 2021-D21857
2 Klimaatadaptatie
Ons klimaat kent forse extremen en de verwachting is dat die nog extremer worden en vaker voor
gaan komen. Zo kampten delen van Limburg in 2010, 2014, 2016 en 2018 met wateroverlast. De
jaren 2018 tot en met 2020 kenden juist extreme droogte, soms met natuurbranden. De kans is klein
dat globale klimaatmaatregelen deze trend op korte termijn gaan of kunnen keren. We houden dan
ook rekening met extremere scenario’s: korte hevige buien die wateroverlast kunnen veroorzaken en
zomermaanden met nauwelijks regen. Limburg daarop inrichten, maar deels ook schade accepteren,
dat is klimaatadaptatie. Landelijk is afgesproken dat Nederland in 2050 klimaatadaptief is ingericht
en dat we al in 2020 klimaatrobuust handelen en dat dit verankerd is in ons werk. Het watersysteem
aanpassen aan een extremer klimaat is een grote operatie. Dan bedoelen we niet alleen onze eigen
beken, stuwen en watergangen, maar ook het waterbeheer in steden, dorpen, bedrijven, natuur- en
landbouwgebieden. Daarom vormt klimaatadaptief denken en handelen de basis. Als waterschap
kunnen we dat niet alleen. Hiervoor hebben we alle inwoners, collega-overheden en gebruikers van
de omgeving nodig.
Doorontwikkeling en bijsturing
Programma Water in Balans
Met het programma Water in Balans (WiB) zet het waterschap in op een gestructureerde, robuuste
en integrale aanpak van wateroverlast vanuit het regionale watersysteem in Limburg. In het
programma ligt de focus op wateroverlast, maar worden waar mogelijk ook andere relevante
(water)doelen meegenomen. Dit doen we in nauwe samenwerking (co-creatie) met de omgeving,
door aan vier 'knoppen' te draaien:
• Landelijk gebied
• Stedelijk gebied
• De eigen woning
• Het regionale watersysteem
Maatregelen in alle knoppen zijn nodig om de benodigde bescherming voor bebouwd gebied
(normeringkaart provincie) te realiseren. Waterschap Limburg voert zelf vooral maatregelen uit in
het regionale watersysteem. Voor de andere delen pakken we een regisserende, stimulerende en
faciliterende rol. Concreet werken we aan gebiedsprocessen in de stroomgebieden van
wateroverlastknelpunten, maar ook stimuleren we praktijkonderzoek naar landbouwmaatregelen en
publiekscampagnes als ‘Wacht niet op water’. Voor het Geuldal zetten we in op de uitrol van
maatregelen tegen wateroverlast. Omdat we niet alle knelpunten tegelijk kunnen oplossen, bepalen
we met een prioriteringssystematiek de belangrijkste wateroverlastknelpunten. Die pakken we het
eerst aan. We koppelen de wateroverlastopgave zo veel mogelijk aan andere doelen zoals droogte.
In een eerste tranche gebiedsprojecten werken we op dit moment aan 9 wateroverlastknelpunten.
Eind 2021 zal, in het werkplan 2022 - 2025 van het programmaplan WiB, worden voorzien in de
vaststelling van een tweede tranche projecten voor de periode 2022-2025. In de periode 2022-2025
is binnen de tweede tranche WiB ruimte om ca. 10, afhankelijk van grootte en complexiteit, nieuwe
verkenningen (inclusief de vijf verkenning die nu reeds starten) op te starten. Deze nieuwe
verkenningen zullen worden geprioriteerd en geprogrammeerd binnen de voor het programma WiB
reeds gereserveerde ruimte in de meerjarenraming. Er wordt op dit moment geen aanpassing van
het investeringsvolume van het programma Water in Balans voorzien.
Kadernota 2022-2027 Waterschap Limburg
De uitvoering van het waterbeheeprogramma 2022-2027
10/35
zaaknr. 2021-Z1749
doc.nr. 2021-D21857
Regionaal maatregelenpakket droogte- en wateroverlast
Samen met onze Brabantse en Limburgse waterpartners bereiden wij ons conform landelijke
afspraken voor op de droogte- en wateroverlastopgave als gevolg van klimaatverandering via de
regionale Deltaprogramma’s Hoge Zandgronden (DHZ) en Ruimtelijke Adaptatie (DPRA). We hebben
in 2021 het bod ingericht op verminderen van droogte en wateroverlast ingediend voor
medefinanciering door het Rijk. Vanaf 2022 starten we met de uitvoering van het regionaal
maatregelpakket (2022-2027). De uitvoering hiervan past binnen de huidige meerjarenbegroting.
Baggeren en profielonderhoud watergangen
Het beheergebied van waterschap Limburg bevat ca. 3.000 km watergangen. Om het profiel van de
watergangen en de afvoercapaciteit op orde te houden wordt een deel van deze watergangen
periodiek gebaggerd of voeren we waar nodig profielonderhoud uit. Uit inspecties en nadere analyse
is gebleken dat de bestaande budgetten voor het baggeren en klein profielonderhoud niet
toereikend zijn. Dit wordt deels veroorzaakt doordat we bagger vaker moeten afvoeren en dat de
kosten hiervan toegenomen zijn. Ook kiezen we ervoor om vaker te baggeren en klein
profielonderhoud uit te voeren, waardoor we meer zekerheid hebben over de afvoercapaciteit en we
op termijn minder kosten maken voor groot profielonderhoud. In uitwerking naar de begroting 2022
stellen we voor om hiervoor een structureel budget van € 290.000,- op te nemen.
Beheer- en onderhoudsdata actueel, betrouwbaar en compleet
In de onderhoudscontracten Maai- en Groenonderhoud is het inwinnen en vastleggen van de
beheer- en onderhoudsdata een belangrijk onderdeel, met als doel een impuls te geven aan de
kwaliteit en volledigheid van onze data. Op basis van data die actueel, betrouwbaar en compleet is,
zijn we in staat om sneller en beter keuzes te maken in het uitvoeren van beheer en onderhoud en in
calamiteitsituaties. Om de data die door de aannemers wordt ingewonnen goed te kunnen
verwerken versterken we de organisatie op het vlak van dataverwerking en -analyse. In uitwerking
naar de begroting 2022 stellen we voor om hiervoor een structureel budget van € 140.000,- op te
nemen.
Hydrologen extra formatie en vast voor inhuur
De binnen Waterkwaliteit en Klimaatadaptatie spelende beleidsvragen en projecten vragen in
toenemende mate ecologische en hydrologische kennis, met name ook gebiedsgerelateerd. Deze
kennis is slechts beperkt in de markt aanwezig waardoor het inhuren van kwalitatief goede
ondersteuning moeilijk is. Bovendien gaat het hier om cruciale kennis voor het waterschap als
organisatie. Daarom is het gewenst om een deel van de structurele vraag te bemensen vanuit een
extra formatie van 2 fte. Deze 2 fte zetten we voor minimaal 50% in op onze projecten. De inhuur
van externe hydrologen wordt minder en dat resulteert in lagere kosten voor hydrologisch advies in
deze projecten. Dit voorstel zal deels ook vanuit “vast voor inhuur” verder uitgewerkt worden.
In uitwerking naar de begroting 2022 stellen we voor om hiervoor een structureel budget van €
100.000,- op te nemen.
Beheer, onderhoud en begeleiding eigenaren berm-/boerenstuwtjes
In het beheergebied van waterschap Limburg staan circa 1.500 berm-/boerenstuwtjes. In de loop van
dit en volgend jaar komen hier nog eens 600-800 stuwtjes bij. Om de stuwtjes goed te laten
functioneren voeren we waar nodig onderhoudswerkzaamheden uit. Daarnaast begeleiden we de
eigenaren van de stuwtjes zodat de stuwtjes optimaal kunnen worden ingezet om onze doelen te
behalen (maximale aanvulling van het grondwater). In uitwerking naar de begroting 2022 stellen we
Kadernota 2022-2027 Waterschap Limburg
De uitvoering van het waterbeheeprogramma 2022-2027
11/35
zaaknr. 2021-Z1749
doc.nr. 2021-D21857
voor twee mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt in te zetten en daarvoor een structureel
budget op te nemen van € 60.000,-. We geven hiermee tevens invulling aan de wettelijke verplichting
vanuit de wet banenafspraak en ons streven om bij te dragen aan de participatie van mensen met
een afstand tot het arbeidsproces.
Monitoringsbeleidsplan en uitwerking CRK
We geven uitvoering aan het droogtebestrijdingsplan dat in 2021 is vastgesteld. We hanteren dit
droogtebestrijdingsplan als leidraad tijdens droogteperiodes. In 2022 vertalen we het droogteplan
naar een nieuwe nota peilbeheer ‘nieuwe stijl’. Om beter te kunnen inspelen op langdurige droogte
zetten we in op doorontwikkeling van ons meetnet, een droogte dashboard en ontwikkeling van een
informatieknooppunt (CRK) om op basis daarvan betrouwbare scenario’s te kunnen ontwikkelen. In
uitwerking naar de begroting 2022 stellen we voor om voor deze doorontwikkeling een incidenteel
budget van € 170.000,- op te nemen.
Optimalisatie regionaal wateraanvoersysteem
In 2021 hebben we onderzoek uitgevoerd naar de optimalisatie van het regionaal
wateraanvoersysteem en de nota peilbeheer afgerond. De resultaten hiervan vertalen we in 2022
naar de ontwikkeling van een waterverdelingstool als onderdeel van de CRK. Deze tool moet meer
inzicht geven in de actuele waterverdeling in het wateraanvoersysteem en kan gebruikt worden om
in de toekomst actief te sturen op de wateraanvoer. Daarnaast worden eventuele knelpunten in het
systeem in kaart gebracht, mogelijkheden tot beprijzen onderzocht. In uitwerking naar de begroting
2022 stellen we voor om voor de ontwikkeling van de waterverdelingstool een incidenteel budget
van € 150.000,- op te nemen.
Doorontwikkeling INFOR en Roadmap asset informatie
Waterschap Limburg heeft bij de fusie in 2017 INFOR als assetmanagementsysteem aangeschaft. De
afgelopen periode is INFOR in een “light” vorm gestart als systeem waarmee werkorders voor
onderhoud en inspectie kunnen worden uitgezet en gevolgd. Actuele, betrouwbare en complete
(ABC) informatie van onze assets is essentieel voor professioneel assetmanagement. Het doel is om
INFOR uiteindelijk als assetmanagementsysteem toe te passen waarbij een actueel beeld van de
bestaande assets wordt opgebouwd. Met dit actuele beeld kunnen afgewogen keuzes gemaakt
worden over het meerjaren onderhoudsprogramma en meerjaren investeringsprogramma. Dit vraagt
de komende jaren een doorontwikkeling van INFOR en van asset informatie in brede zin. Hierbij is
sprake van een zekere complexiteit en afhankelijkheid van tal van systemen en processen. Om te
kunnen kwantificeren welke inspanningen hiervoor nodig zijn werken we aan een asset informatie
strategie en roadmap asset informatie, waar INFOR-onderdeel van is.
In uitwerking naar de begroting 2022 stellen we voor om voor de doorontwikkeling van INFOR en de
uitwerking van de roadmap asset informatie een incidenteel budget van € 100.000,- op te nemen.
Onze speerpunten in 2022:
• Uitvoeren van de eerste pilot beekdalbrede benadering Groote Molenbeek en opzetten tweede
pilot in het Geuldal.
• Samen klimaatadaptief inrichten van stad en land
• Aanpakken grootste wateroverlastknelpunten
• Risicogestuurd peilbeheer en onderhoud
• Elke druppel vasthouden en pas afvoeren als het moet
Kadernota 2022-2027 Waterschap Limburg
De uitvoering van het waterbeheeprogramma 2022-2027
12/35
zaaknr. 2021-Z1749
doc.nr. 2021-D21857
• Via assetmanagement borgen we afspraken met de omgeving en sturen we op de kwaliteit van
onze assets
Financieel overzicht ontwikkelingen
Klimaatadaptatie
Ontwikkeling Incidenteel /
structureel
Bijstelling
2022
Baggeren en profielonderhoud watergangen Structureel 290.000
Beheer- en onderhoudsdata actueel, betrouwbaar en compleet Structureel 140.000
Hydrologen vast voor inhuur Structureel 100.000
Beheer, onderhoud en begeleiding eigenaren berm-/boerenstuwtjes Structureel 60.000
Ombuigingen Structureel -150.000
Totaal structureel 440.000
Monitoringsbeleidsplan en uitwerking CRK Incidenteel 170.000
Optimalisatie regionaal wateraanvoersysteem Incidenteel 150.000
Doorontwikkeling INFOR en Roadmap asset informatie Incidenteel 100.000
Totaal incidenteel 420.000
Kadernota 2022-2027 Waterschap Limburg
De uitvoering van het waterbeheeprogramma 2022-2027
13/35
zaaknr. 2021-Z1749
doc.nr. 2021-D21857
3 Waterkwaliteit en ecologie
Schoon Limburgs Water
Schoon water is essentieel voor een gezond ecosysteem, een voorwaarde voor veilig drinkwater en
belangrijk voor de landbouw en recreatie. Het is de basis voor een gezonde leefomgeving. Er mogen
dus niet te veel vervuilende stoffen in het water zitten. Ook is belangrijk dat natuurbeken en plassen
zo natuurlijk mogelijk zijn ingericht en worden onderhouden. Dit maakt ze robuuster, zelfreinigend
en een geschikter leefgebied voor planten en dieren. Veranderingen in de samenleving en een
extremer klimaat stellen ons voor nieuwe uitdagingen. We krijgen steeds vaker te maken met
pieklozingen door riooloverstorten, algenbloei, zuurstoftekorten en droogvallende beken.
Meer dan 250 kilometer watergang hebben de laatste decennia weer een natuurlijkere inrichting
gekregen. De waterkwaliteit in onze beken en sloten is daardoor verbeterd. We zien echter dat de
verbetering stagneert en dat er nieuwe bedreigingen verschijnen, zoals medicijnresten en
(micro)plastics. Alleen herinrichten van beken en verbeteren van onze rwzi’s is onvoldoende om in
2027 de doelen van de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) te halen. We moeten ook samen de
andere bronnen van verontreiniging, zoals landbouw, industrie en inwoners aanpakken, ook over de
landsgrenzen heen. En daarbij kijken we niet alleen naar technische oplossingen, maar ook naar
ruimtelijke maatregelen.
Doorontwikkeling en bijsturing
Exotenbestrijding en uitvoering strategisch bestrijdingsplan Grote waternavel
Het aantal exotische plant- en diersoorten neemt toe in het beheergebied van Waterschap Limburg.
Deze soorten horen hier van nature niet thuis en vormen in sommige gevallen een gevaar voor de
waterkwaliteit, de watervoerende functie van watergangen en de stabiliteit van waterkeringen. Met
name soorten die voorkomen in het water en op de oevers kunnen de beheertaken en doelstellingen
van ons waterschap in gevaar brengen. Eén van de meest invasieve soorten die voorkomt in ons
beheergebied is de Grote waternavel. Uit een onderzoek uitgevoerd in 2021 blijkt dat deze plant
inmiddels ca. 11% van de watergangen heeft besmet en het hydrologisch en ecologisch functioneren
van het watersysteem bedreigt. Elk stukje van de plant met een knoop die in het water achterblijft of
meegevoerd wordt naar een nieuwe locatie kan uitgroeien tot een nieuwe plant en een nieuwe
haard vormen. Samen met de enorme groeikracht van de soort maakt dit heel lastig te bestrijden. Uit
de analyse blijkt dat nu ingrijpen noodzakelijk is om schade en hoog oplopende kosten in de
toekomst te voorkomen. Om deze soort gericht en doelmatig te bestrijden geven we uitvoering aan
het strategisch bestrijdingsplan Grote waternavel en nemen we de daarvoor benodigde incidentele
en structurele investeringen op in onze meerjarenraming. In overleg met de Provincie kijken we naar
de mogelijkheden van een bijdrage vanuit het Programma Natuur (stikstofmiddelen). Een bijdrage
vanuit het programma is mogelijk, zover de bestrijding van Grote waternavel bijdraagt aan
Natura2000 doelstellingen. In uitwerking naar de begroting 2022 stellen we voor om voor
exotenbestrijding en uitvoering van het strategisch bestrijdingsplan Grote waternavel een structureel
budget van € 600.000,- en een incidenteel budget van € 1.200.000 op te nemen.
Ecologen extra formatie en vast voor inhuur
De binnen Waterkwaliteit en Klimaatadaptatie spelende beleidsvragen en projecten vragen in
toenemende mate ecologische en hydrologische kennis, met name ook gebiedsgerelateerd. Net als
bij de hydrologen is de ecologische kennis slechts beperkt in de markt aanwezig waardoor het
inhuren van kwalitatief goede ondersteuning moeilijk is. Bovendien gaat het hier om cruciale kennis
Kadernota 2022-2027 Waterschap Limburg
De uitvoering van het waterbeheeprogramma 2022-2027
14/35
zaaknr. 2021-Z1749
doc.nr. 2021-D21857
voor het waterschap als organisatie. Daarom is het gewenst om een deel van de structurele vraag te
bemensen vanuit een extra formatie van 2 fte. Deze 2 fte zetten we voor minimaal 50% in op onze
projecten. De inhuur van externe ecologen wordt minder en dat resulteert in lagere kosten voor
ecologisch advies in deze projecten. Dit voorstel zal deels ook vanuit “vast voor inhuur” verder
uitgewerkt worden.
In uitwerking naar de begroting 2022 stellen we voor om hiervoor een structureel budget van
€ 100.000,- op te nemen.
Monitoring waterkwaliteit en automatisering beheer en ontsluiting database waterkwaliteit
Om vast te stellen of we op de juiste weg zijn om onze doelen op het gebied van waterkwaliteit te
behalen voeren we periodiek metingen uit. Dit zijn metingen voor beleidsevaluatie, voor een juiste
uitvoering en bijsturing van (operationele) waterschapstaken, om te kunnen beoordelen of we onze
afspraken met derden nakomen en om trends te herkennen in de ontwikkeling van waterkwaliteit.
We zien een toenemende behoefte aan meetgegevens en een steeds groter wordende toegevoegde
waarde van actuele data voor een effectieve en efficiënte uitvoering van ons werk. Zonder adequate
monitoring is de kans groter dat de verkeerde maatregelen genomen worden of dat maatregelen te
laat ingezet worden. Dat geldt zowel voor structurele maatregelen als ook bij calamiteiten. We
stellen dan ook voor om te investeren in een gedegen beheer en ontsluiting van de waterkwaliteits-
data en in uitwerking van de begroting 2022 het budget voor de metingen van waterkwaliteit
structureel te verhogen met € 50.000,- en voor automatisering beheer en ontsluiting van een
database waterkwaliteit incidenteel € 60.000,- in 2022 op te nemen.
Participatie, onderzoek, analyse waterkwaliteitsverbetering
Om de waterkwaliteitsdoelen uit de KRW te halen, wordt ook van de agrarische sector actie
gevraagd. Om de sector in beweging te krijgen zetten we in op participatie in gebiedsprocessen en
aanvullende onderzoeken en analyses naar mogelijke waterkwaliteitsverbetering door de sector. In
uitwerking naar de begroting 2022 stellen we voor om hiervoor incidenteel € 100.000,- op te nemen.
Pilot Bouwen met Natuur en onderzoek
Bouwen met Natuur (BmN) wordt toegepast bij beekherstelprojecten om meerdere waterdoelen in
beeksystemen te realiseren. BmN maakt gebruik van natuurlijke processen en de maatregelen sluiten
aan bij de natuurlijke kenmerken en potenties van het watersysteem. BmN-maatregelen zijn:
• Zandsuppletie
• Beschaduwing
• Het inbrengen van dood hout
• Aangepast maaibeheer
BmN draagt bij aan een hogere biodiversiteit en biomassa bij macrofauna en vegetatie. Dit komt
onder meer doordat de maatregelen zorgen voor meer variatie in stroming, schuilplaatsen,
temperatuur en substraat en voor minder verstoring van leefgebieden.
In de periode 2015-2020 hebben de 10 beekwaterschappen en STOWA samengewerkt in het
Programma Bouwen met Natuur in beken. Doel van dit programma was het vergroten van kennis,
kansen en mogelijkheden van Bouwen met Natuur in stromende wateren en het opheffen van
mogelijke barrières in de uitvoering ervan. Concreet is er kennis verzameld over ecologische effecten,
hydrologische effecten en governance. De volgende stap in de kenniscyclus is het toepassen van deze
kennis. Om hier een vervolg aan te geven richten we in 2022 een pilot in waarbij we de BmN
Kadernota 2022-2027 Waterschap Limburg
De uitvoering van het waterbeheeprogramma 2022-2027
15/35
zaaknr. 2021-Z1749
doc.nr. 2021-D21857
maatregelen gaan toepassen. Ook stellen we een monitoringsprogramma op om effecten op o.a.
ecologie, hydrologie (vasthouden van water, wateroverlast) en onderhoud in beeld te brengen. In
uitwerking naar de begroting 2022 stellen we voor om hiervoor een incidenteel budget van €
100.000,- op te nemen.
Onze speerpunten:
• Gebiedsgerichte aanpak waterkwaliteit
• Beekherstel voortvarend doorzetten
• Pilots integrale beekdalontwikkeling
• Aandacht voor biodiversiteitsherstel in al onze werkzaamheden
• Bestrijding van exoten in ons watersysteem
Financieel overzicht ontwikkelingen
Waterkwaliteit en ecologie
Ontwikkeling Incidenteel /
structureel
Bijstelling
2022
Exotenbestrijding Structureel 600.000
Ecologen vast voor inhuur Structureel 100.000
Monitoring waterkwaliteit Structureel 50.000
Totaal structureel 750.000
Uitvoering strategisch bestrijdingsplan Grote waternavel Incidenteel 1.200.000
Participatie, onderzoek, analyse waterkwaliteitsverbetering Incidenteel 100.000
Pilot Bouwen met Natuur en onderzoek Incidenteel 100.000
Automatisering beheer en ontsluiting database waterkwaliteit Incidenteel 60.000
Totaal incidenteel 1.460.000
Kadernota 2022-2027 Waterschap Limburg
De uitvoering van het waterbeheeprogramma 2022-2027
16/35
zaaknr. 2021-Z1749
doc.nr. 2021-D21857
4 Zuiveren en waterketen
Zuiveren en waterketen
Door klimaatverandering neemt de intensiteit van regenbuien toe en daarmee de druk op het
gemeentelijke rioolstelsel. Dit vraagt om een flexibel systeem van transporteren en zuiveren. De
klassieke rwzi’s zijn grootverbruikers van energie en grondstoffen. We werken continue aan het
besparen van energie waar mogelijk en het opwekken van energie uit hernieuwbare niet-fossiele
bronnen om ons eigen verbruik mee af te dekken. In onze visie is rioolwater geen afval, maar een
bron van energie en grondstoffen en gezuiverd water. We bouwen onze huidige stationaire rwzi’s
geleidelijk om tot modulaire systemen zodat we optimaal energie en grondstoffen kunnen
terugwinnen en gezuiverd water van gewenste kwaliteit kunnen leveren. Een groeiende uitdaging
zijn de zogenaamde opkomende stoffen en probleemstoffen, zoals medicijnresten en andere
microverontreinigingen. Dit vraagt om een brede ketenaanpak, maatregelen aan de bron maar ook
bij de zuivering. In deze opgaven kunnen we als waterschap zelf een heel eind komen. Voor het
resterende deel hebben we alle partners in de waterketen nodig: huishoudens, (farmaceutische)
bedrijven, gemeenten, buitenlandse partners en kennisinstituten. We zoeken nieuwe vormen van
samenwerking. Zo doen we voor steeds meer gemeenten beheer- en onderhoudstaken aan gemalen,
IBA’s en leidingen. We zien de waterkwaliteit als een gezamenlijke verantwoordelijkheid en nemen
onze partners daar in mee.
Doorontwikkeling en bijsturing
Het zuiveren van nieuwe stoffen vraagt om nieuwe innovaties op de RWZI’s. Innovaties die we vaak
zelf moeten uitvinden, omdat Nederland vooroploopt wat betreft zuiveringstechnieken en ons
waterschapsbedrijf daar volop in blijft investeren. Die investeringen dragen positief bij aan de
waterkwaliteit en het beperken van de kosten van waterzuivering. Een thema met Europese
aandacht en waarin de kwaliteit van het oppervlaktewater in Nederland een enorme uitdaging is.
Ook een thema waarin we intensief moeten samenwerken met de agrarische sector.
Onderzoek medicijnresten/ monitoring micro’s
Om grip te krijgen op de aanwezigheid en aanpak van microverontreinigingen heeft WL samen met
WBL een Limburg breed monitoringsprogramma opgezet. Het doel van het meetprogramma is een
doelmatige aanpak van hotspot RWZI’s binnen de provincie. Hotspot RWZI’s worden vastgesteld op
basis van criteria die relevant zijn voor de waterkwaliteit, maar zijn samengevat de RWZI’s die
momenteel het grootste effect hebben op het oppervlaktewater benedenstrooms van de lozing. In
uitwerking naar de begroting 2022 stellen we voor om voor aanvullend onderzoek en monitoring een
incidenteel budget van € 108.000,- op te nemen.
Waterschapsbedrijf Limburg
Als uitvoeringsorganisatie van Waterschap Limburg produceert Waterschapsbedrijf Limburg (WBL)
gezuiverd afvalwater en werkt aan het omzetten van zuiveringsslib in waardevolle grondstoffen en
energie. Het afvalwater is afkomstig van 500.000 Limburgse huishoudens en 30.000 bedrijven die zijn
aangesloten op het rioolstelsel. We transporteren het afvalwater naar een van onze 17
rioolwaterzuiveringsinstallaties, waar we het zuiveren en teruggeven aan de natuur. Met zeventien
rioolwaterzuiveringsinstallaties zorgen we ervoor dat het afvalwater van huishoudens en bedrijven
wordt schoongemaakt.
Kadernota 2022-2027 Waterschap Limburg
De uitvoering van het waterbeheeprogramma 2022-2027
17/35
zaaknr. 2021-Z1749
doc.nr. 2021-D21857
WBL heeft de ontwerp begroting 2022 en de ontwerp meerjarenraming 2022-2031 opgesteld. In
deze ontwerpbegroting wordt het jaarlijks benodigde investeringsbudget verhoogd om de
noodzakelijke investeringen te kunnen uitvoeren. Op basis van de in bezit zijnde assets wordt de
vervangingswaarde door het WBL becijferd op € 1,5 miljard en wordt het jaarlijks benodigde
investeringsbudget vooralsnog geschat op € 45 miljoen. Hiermee wordt de continuering van het
onderhoud veiliggesteld, voor zowel instandhouding als voor omvangrijke vervangingen en wordt
voldaan aan ambities en implementatie van toekomstige innovaties. Op basis hiervan heeft het
dagelijks bestuur van het WBL geconstateerd dat het jaarlijks investeringsniveau verhoogd moet
worden.
Deze stijging is nodig vanuit verschillende oorzaken:
▪ de afgelopen jaren zijn investeringen binnen de planperiode naar voren gehaald, gecombineerd
met verlaging van het investeringsvolume in de nog komende jaren. De verlaagde
investeringsvolumes in toekomstige jaren zijn niet voldoende voor noodzakelijke vervanging en
onderhoud van de assets;
▪ gegeven de leeftijd van de installaties, die van de 580 km (hoge druk) leiding, alsmede die van de
gemalen komt het moment waarop omvangrijke onderhouds- dan wel
vervangingswerkzaamheden noodzakelijk zijn steeds dichterbij;
▪ de technische levensduur van de assets is langer dan de bedrijfseconomische levensduur, terwijl
de installatie technisch in bedrijf blijft. Gedurende deze periode is niet gereserveerd voor
toekomstige vervanging en onderhoud De lagere kapitaallasten hebben in het verleden geleid tot
lagere netto kosten en positieve exploitatieresultaten;
▪ bij een niet volledig gevulde investeringsportefeuille leidde een lagere omvang van de
kapitaallasten niet tot problemen;
▪ gegeven de waarde toebedeeld aan onze assets is het gemiddeld te gebruiken herinvesterings-
en onderhoudsbudget te laag (norm toegepast in de procesindustrie is 2,5 – 3,0% van de
berekende vervangingswaarde);
▪ de voorhanden investeringsruimte is niet afdoende om ontwikkelde innovaties daadwerkelijk in
de praktijk toe te passen;
▪ de samenstelling van investeringen is sterk aan verandering onderhevig, met gevolgen voor de
hoogte van de afschrijvingen door verschuivingen tussen de afschrijvingstermijnen. Onder
andere een groter aandeel automatisering en groter aandeel elektromechanisch;
▪ er kondigt zich een sterke verandering aan op de inkoopmarkt
In de eerste ontwerpbegroting 2022 van het WBL was het jaarlijks benodigde investeringsbudget
verhoogd naar structureel € 45 miljoen die nodig is om de assets op orde te brengen en te houden. In
de tweede ontwerpbegroting 2022 van het WBL zijn vervolgens een tweetal financiële varianten
uitgewerkt:
▪ Variant 1: het investeringsniveau wordt in 2022 verhoogd tot € 45 miljoen en in 2023 tot € 35
miljoen; in de jaren daarna blijft het volume op het volgens het regulier beleid bepaald niveau (€
25,2 miljoen);
▪ Variant 2: het investeringsniveau wordt in 2022 bepaald op € 35,5 miljoen en in de jaren daarna
blijft het volume op het volgens regulier beleid bepaalde niveau (€ 25,2 miljoen).
In deze varianten wordt alleen in 2022 en deels in 2023 het investeringsvolume verhoogd naar het
benodigde niveau. Vanaf 2023 zal opnieuw spanning ontstaan tussen het benodigde
investeringsniveau om de assets op orde te brengen en houden en het beschikbare
Kadernota 2022-2027 Waterschap Limburg
De uitvoering van het waterbeheeprogramma 2022-2027
18/35
zaaknr. 2021-Z1749
doc.nr. 2021-D21857
investeringsniveau. Een keuze voor de oorspronkelijke versie of één van de tweede varianten zal
door het algemeen bestuur van WBL gemaakt worden na vaststelling van de zienswijze van WL.
Naast een stijging van het investeringsvolume hebben zich de ook externe, niet beïnvloedbare,
effecten voorgedaan met financiële gevolgen voor de bedrijfsvoeringskosten. Deze zijn ook
meegenomen in ontwerp MJR 2022-2031 van WBL. Dit resulteert in een structurele stijging van de
bedrijfsvoeringkosten t.o.v. de voorgaande MJR van ca. € 2 mln. in 2022.
Voor meer informatie over de begroting en meerjarenraming 2022-2031 van WBL verwijzen we u
naar de door WBL opgestelde documenten.
Onze speerpunten:
• Rwzi’s dragen bij aan KRW-doelbereik
• Onderzoek verwijderen medicijnresten
• Grip op influent (influent managementplan en bronaanpak)
• Energieneutraal en circulair waterschap
• Assetbase op orde
Financieel overzicht ontwikkelingen
Zuiveren en waterketen
Ontwikkeling Incidenteel /
structureel
Bijstelling
2022
Ontwikkeling begroting WBL Kapitaallasten MIP 2022-2031 Structureel 2.796.000
Ontwikkeling begroting WBL Bedrijfsvoeringskosten Structureel 2.008.000
Ombuigingen WL Structureel -17.300
Totaal structureel 4.786.700
Onderzoek medicijnresten/ monitoring micro’s Incidenteel 108.000
Totaal incidenteel 108.000
Kadernota 2022-2027 Waterschap Limburg
De uitvoering van het waterbeheeprogramma 2022-2027
19/35
zaaknr. 2021-Z1749
doc.nr. 2021-D21857
5 Crisisbeheersing
Voorbereid zijn op calamiteiten
Een kerntaak van het waterschap is flexibel en slagvaardig optreden bij een watercalamiteit, zoals
overstromingen, droogte, illegale lozingen, lekkages, verontreinigd bluswater of incidenten op één
van de rwzi’s. Ook onze eigen bedrijfsvoering kan ernstig belemmerd worden, bijvoorbeeld door een
stroom- of internetstoring of een pandemie. Tot op zekere hoogte kunnen we dit soort calamiteiten
prima afhandelen binnen ons reguliere werk. Als het nodig is, schakelen we onze crisisorganisatie in.
Die zorgt voor een slagvaardige inzet van mensen en noodmiddelen en een goede
crisiscommunicatie met de omgeving. In de samenwerking met de veiligheidsregio’s en collega-
overheden zijn we een deskundige partner.
Doorontwikkeling en bijsturing
Waakvlamovereenkomsten
Om de werkzaamheden ten behoeve van incident en calamiteitenbestrijding goed te kunnen
opstarten en uitvoeren is er een overeenkomst gemaakt met de aannemers van het
onderhoudscontract omtrent de operationele ondersteuning bij calamiteiten. Het betreft onder
andere het transporteren van materieel, uitvoering van aanleg/opbouw van tijdelijke waterkeringen,
het opbouwen van coupures en demontabele waterkeringen, het plaatsen van pompen en het
reinigen en opruimen van het materieel, alsmede operationele ondersteuning op afroep in de
breedste zin en beheer van calamiteitenvoorzieningen en het uitvoeren van aanvullende
maaiactiviteiten om de afvoer van de waterlopen te verbeteren.
Met afsluiten van de waakvlamovereenkomsten geven we uitvoering aan het onderdeel
‘operationele ondersteuning bij calamiteiten’ uit de aanbesteding onderhoudscontracten. We geven
hiermee concreet invulling aan het professionaliseren en verminderen van risico’s in de operationele
ondersteuning bij calamiteiten. De structurele (meer)kosten voor de nieuwe waakvlam-
overeenkomsten waren in de aanbesteding nog niet op geld gezet. Er is voor gekozen de concrete
invulling op een later moment gezamenlijk ‘in partnership’ in afgestemde werkpakketten vorm te
geven. Hierbij is vooraf doormiddel van zowel operationele als tactische oefeningen de geschiktheid
van de aannemers getoetst.
De overeenkomsten met beiden aannemers zijn nu gelijkwaardig voor geheel Limburg en gaan uit
van vooraf afgesproken tarieven met vooraf afgesproken ureninzet. Hierbij is men altijd stand-by. De
afgesproken ureninzet is gebaseerd op ervaringen vanuit het verleden en de inzetduur tijdens
oefeningen voor opbouw van hoogwatermaatregelen. De afgesloten overeenkomsten zien er niet
alleen op toe dat de aannemers bereikbaar zijn maar ook dat er daadwerkelijk in de respons kan
worden opgetreden. Hiervoor worden ook jaarlijkse oefeningen en trainingen uitgevoerd. Deze
oefeningen voorzien in het opbouwen van een deel van het areaal hoogwater bestrijding en het
trainen van de uitvoerende krachten.
De kosten van de nieuwe waakvlamovereenkomsten zijn hoger dan de daarvoor beschikbare
structurele budgetten. Naast professionalisering en het verminderen van de risico’s, wordt dit mede
veroorzaakt doordat de kosten van de oude waakvlamovereenkomsten uit een kleiner vast deel en
groter variabel deel bestonden. Het variabele deel was niet structureel opgenomen in de begroting.
In uitwerking naar de begroting 2022 stellen we voor om het budget hiervoor structureel met €
200.000,- te verhogen.
Kadernota 2022-2027 Waterschap Limburg
De uitvoering van het waterbeheeprogramma 2022-2027
20/35
zaaknr. 2021-Z1749
doc.nr. 2021-D21857
Grootschalige provincie brede crisisoefening 2022
In 2022 wordt er een provincie brede WL crisisoefening gehouden waarbij we alle hoogwater
bestrijdingsmaterieel plaatsen en opbouwen. Deze oefening is erop gericht onder een reële tijdsdruk
van het verloop van een hoogwatergolf te ervaren hoe we met de beschikbare capaciteit van eigen
mensen en materieel in partnership met de onderhoudsaannemers gesteld staan. Deze oefening
behelst een meer realistische toetsing ten opzichte van het voornemen ieder jaar 1/6 van ons
materiaal uit te rijden en op te bouwen. Mede op basis van deze ervaringen zal vervolgens in 2023
een strategische ‘table top oefening’ worden gehouden gezamenlijk met de Veiligheidsregio’s.
De 1/6 norm komt voort uit de richtlijnen van de Unie van Waterschappen die in 2016, ten tijde van
de fusie, vertaald zijn naar waterschap Limburg. Vanaf 2017 hebben we hier beperkt uitvoering aan
kunnen geven, binnen de mogelijkheden die er waren met de inzet van eigen personeel. Met de
komst van de prestatiecontracten is de wens uitgesproken om deze oefeningen conform de norm uit
te gaan voeren. Met een grootschalige oefening in 2022, voldoen we aan de norm om alle hoogwater
bestrijdingsmaterieel 1 maal per 6 jaar te plaatsen en op te bouwen.
In uitwerking naar de begroting 2022 stellen we voor om hiervoor een incidenteel budget van €
1.200.000,- op te nemen.
Onze speerpunten:
We maken onze crisisorganisatie toekomstbestendig
In crisisbestrijdingsplannen is vastgelegd hoe Waterschap Limburg voorafgaand, tijdens en na afloop
van een (dreigende) calamiteit handelt. In de planperiode werken we aan de volgende zaken:
• We houden gemiddeld eens in de zes jaar een grote calamiteitenoefening en tussendoor
kleinere, om onze bestrijdingsplannen en draaiboeken te verbeteren en te leren van de praktijk.
• We centraliseren de informatiestromen via netcentrisch werken.
• We gebruiken onze centrale regiekamer om continu alle relevante informatie beschikbaar te
hebben
• We delen informatie om waterbewustzijn en zelfredzaamheid te vergroten
Financieel overzicht ontwikkelingen
Crisisbeheersing
Ontwikkeling Incidenteel /
structureel
Bijstelling
2022
Waakvlamovereenkomsten Structureel 200.000
Ombuigingen Structureel -50.000
Totaal structureel 150.000
Oefening crisisbeheersing 2022 Incidenteel 1.200.000
Totaal incidenteel 1.200.000
Kadernota 2022-2027 Waterschap Limburg
De uitvoering van het waterbeheeprogramma 2022-2027
21/35
zaaknr. 2021-Z1749
doc.nr. 2021-D21857
6 Bestuur en organisatie
We werken met de omgeving en voor de omgeving
We staan voor een enorme opgave om ons watersysteem veerkrachtig te maken voor een extremer
wordend klimaat, om de waterkwaliteit op orde te brengen, afvalwater te zuivere tegen een
betaalbare prijs en om de inwoners van de Maasvallei te beschermen tegen hoogwater. Als
waterschap doen we wat we kunnen om onze eigen systemen toekomstbestendig te maken. Tegelijk
weten we dat ook een grote inspanning nodig is van anderen. Een belangrijk deel van de oplossing
ligt immers in de dorpen en steden en op de terreinen van agrariërs en natuurbeheerders. Daarbij
willen we als waterschap helpen, stimuleren en adviseren. We zijn transparant, integer en
aanspreekbaar. Dat betekent dat we doen wat we zeggen, zeggen wat we doen en integer zijn in ons
handelen. Maar ook dat we duidelijk zijn over wat de omgeving van ons kan verwachten, tot hoe ver
onze taak en verantwoordelijkheid reikt en ook hoe we handelen in situaties die extremer zijn dan
normaal. Bij zowel reguliere als extreme situaties geldt een zorgplicht om al het nodige te doen dat
redelijkerwijs van ons verwacht mag worden.
Doorontwikkeling en bijsturing
Voor de lange termijn zien we om ons heen veel veranderen. Inhoudelijk en procesmatig verandert
er in 2022 veel met de komst van de Omgevingswet en ons daaraan gekoppelde participatiebeleid.
De toenemende zorg en aandacht voor digitalisering, duurzaamheid en klimaat zullen hun impact
hebben op het waterschap en hoe er naar ons gekeken wordt. De manier van werken verandert ook
bestuurlijk; we zijn in Nederland, onder aanvoering van de Nationale Omgevingsvisie (NOVI) en de
voor ons relevante NOVI-gebieden De Peel en Zuid-Limburg, bezig om interbestuurlijk op een
vernieuwende manier samen te werken. Tegelijkertijd is uit eigen onderzoeken en ook de
aanbevelingen van onze accountant gebleken dat wij de interne controle en de interne beheersing
van onze processen en projecten verder moeten versterken. Ook aankomende nieuwe wetgeving
vraagt om versterking op dit gebied. We investeren in het versterken van de controlfunctie,
beheersing, inkoop en grondzaken. Ook investeren we in de ontwikkeling naar een data gedreven
organisatie en de centrale regiekamer. De groei van onze organisatie en nieuwe wetgeving brengt
met zich mee dat de budgetten die hier aan gekoppeld zijn een autonome groei doormaken. Deze
autonome groei hebben wij verwerkt.
Versterking interne controle en beheersing
Op basis van eigen onderzoek en recente aanbevelingen van onze accountant hebben wij
geconstateerd dat de interne controle en beheersing fors versterkt dient te worden. Dit betekent
niet dat we als waterschap niet in control zijn, maar wel dat we onvoldoende beheersmaatregelen
hebben ingericht en dat het in control zijn op dit moment onvoldoende toetsbaar is. Dit brengt
risico’s met zich mee op het gebied van aanbestedingsrechtmatigheid, IT-beheersing, fraude,
integriteit en het doelmatig besteden van belastinggeld. Uit een vergelijking met de sector blijkt dat
we een inhaalslag moeten maken in personele bezetting, ook om klaar te zijn voor nieuwe wetgeving
die in 2023 van kracht wordt (invoering rekenkamer en rechtmatigheidsverantwoording).
Waterschap Limburg kent op dit moment geen afzonderlijke afdeling of functionaris(sen) die als
verbijzonderde interne controle (VIC) worden aangemerkt. Mede in het kader van de toekomstige
invoering van de rechtmatigheidsverantwoording is het essentieel om een interne controlefunctie te
gaan creëren. Voor adequate inrichting van de concerncontrol functie en versterking van de interne
Kadernota 2022-2027 Waterschap Limburg
De uitvoering van het waterbeheeprogramma 2022-2027
22/35
zaaknr. 2021-Z1749
doc.nr. 2021-D21857
beheersing stellen we voor om in uitwerking naar de begroting 2022 hiervoor een structureel budget
van € 355.000,- en een incidenteel budget van € 165.000,- op te nemen.
Bestuursondersteuning
De huidige omvang van bestuursondersteuning is zeer beperkt. Er is sprake van één adviseur en een
vakspecialist. De hoeveelheid werkzaamheden is echter toegenomen. Er zijn meer
bestuursvergaderingen bijgekomen in de loop van de tijd, klankbordgroepen, verdiepende
Commissie-vergaderingen én er zijn meer (al dan niet artikel 35) vragen gekomen. Daarnaast vragen
ook onderwerpen als klachtenafhandeling en integriteitsbeleid meer capaciteit dan beschikbaar is.
Daardoor ontstaat vertraging in verslaglegging en serviceverlening aan het bestuur. Bovendien is er
sprake van structureel overwerk bij de bestaande bezetting. Wij achten die ondersteuning echter
essentieel om het bestuur goed te laten functioneren. Om die reden is het noodzakelijk de formatie
van bestuursondersteuning te vergroten én minder kwetsbaar te maken. Daarom is het voorstel deze
te verruimen met 1 fte adviseur en 1 fte vakspecialist.
Ten slotte stellen wij voor 1 fte junior adviseur toe te voegen om ook de inhoudelijke beantwoording
van bestuurlijke vragen te kunnen versnellen. Deze fte vormt een dubbelfunctie met een 1 fte junior
adviseur die we aan directie/management willen toevoegen en beiden kunnen naar gelang de vraag
bij zowel directie als bestuur worden ingezet, juist ook om extra ondersteuning in de geest van het
ROB-rapport ter beschikking te stellen aan het Algemeen Bestuur.
We stellen voor om in uitwerking van de begroting 2022 voor de versterking van de
bestuursondersteuning een structureel budget van € 280.000,- op te nemen.
Staf Directie en Management
Bij de verandering van de organisatiestructuur in 2019 is bewust gekozen voor een kleine directie (3
personen) en managementlaag (8 personen). De organisatie is echter gegroeid en naast de HRM-taak
(met een span of control tot wel 65 personen per manager) is ook de benodigde inzet van
management en directie op de naleving van de AO/IC, de beantwoording van bestuursvragen en de
sturing op integriteit in de afgelopen twee jaar groter gebleken dan verwacht. De oplossing zit naar
onze mening niet in het vergroten van directie of management of het toevoegen van een extra
managementlaag, maar wel in een andere invulling van de taken én het toevoegen van
ondersteuning voor directie en clustermanagers, zodat deze lagen datgeen kunnen doen waar hun
primaire rol ligt: sturen op strategisch niveau (directie) dan wel tactisch en operationeel niveau
(management).
Dat vraagt een extra investering in capaciteit, te weten 2 fte junior adviseurs en ondersteuning. De
exacte invulling wordt richting de begroting uitgewerkt.
Daarnaast stellen wij voor 1 fte junior adviseur toe te voegen om ook de inhoudelijke beantwoording
van bestuurlijke vragen te kunnen versnellen. Deze fte vormt een dubbelfunctie met een 1 fte junior
adviseur die we aan bestuursondersteuning willen toevoegen en beiden kunnen naar gelang de vraag
bij zowel directie als bestuur worden ingezet, juist ook om extra ondersteuning in de geest van het
ROB-rapport ter beschikking te stellen aan het Algemeen Bestuur.
Voor adequate ondersteuning van directie en management, passend bij de groei van de organisatie
en de versterking van de interne beheersing stellen we voor om in uitwerking naar de begroting 2022
hiervoor een structureel budget van € 240.000,- op te nemen.
Kadernota 2022-2027 Waterschap Limburg
De uitvoering van het waterbeheeprogramma 2022-2027
23/35
zaaknr. 2021-Z1749
doc.nr. 2021-D21857
Autonome ontwikkeling kosten automatisering en informatieveiligheid
Vanaf 2022 krijgen we te maken met stijgende kosten voor automatisering. Dit wordt grotendeels
veroorzaakt door de groei van het aantal gebruikers en applicaties. Daarnaast hebben alle
waterschappen collectief (bindende) contractafspraken gemaakt met Microsoft voor een
zogenaamde E5 licentie. Hierdoor kunnen er makkelijker producten worden afgenomen van
Microsoft en is de Informatieveiligheid in de toekomst beter geborgd. We stellen voor om in
uitwerking naar de begroting 2022 hiervoor een structureel budget van € 140.000,- op te nemen.
Versterking inkoop en grondzaken
Met het dossier Loobeekdal is duidelijk geworden dat volgens de regels handelen niet hetzelfde is als
moreel integer handelen. Het heeft, samen met de bestuurlijke situatie in Limburg, duidelijk gemaakt
dat ook “de schijn van” tot grote onrust en verlies van vertrouwen kan leiden. Waterschap Limburg
kan én wil niet anders dan transparantie, integriteit en vertrouwen tot hoogste prioriteit maken. Er
dienen heldere kaders en regels te zijn én er moet worden toegezien op naleving. Naast het
versterken van de interne controle en beheersing vraagt dit ook om versterking van de inkoopfunctie
en versterking op het gebied van grondzaken. Parallel aan de Kadernota wordt een
implementatieplan voorgelegd aan het AB op basis van de aanbevelingen van de Commissie
Integriteit. Om uitvoering te kunnen geven aan dit implementatieplan stellen we voor om in
uitwerking naar de begroting 2022 voor de versterking van inkoop en grondzaken een structureel
budget van € 200.000,- op te nemen.
Versterking interne projectorganisatie
Klimaatverandering met zowel wateroverlast als droogteproblematiek, zoals die in de afgelopen 3
jaren zich heeft gemanifesteerd, vraagt om robuuste maatregelen; deze behoefte is structureel,
omdat door de klimaatontwikkeling ook in de toekomst extra maatregelen noodzakelijk zijn. De
aansturing van de realisatie van deze maatregelen (denk aan het plaatsen van boerenstuwen,
inrichten van dynamisch peilbeheer en plaatsen van op afstand bedienbare stuwen) vraagt om
aansturing door 1 fte extra projectleider. Daarnaast is vanuit Waterkwaliteit een structurele,
langjarige aanpak van de exotenbestrijding (Grote waternavel, Japanse duizendknoop etc.)
noodzakelijk, welke eveneens vraagt om aansturing door 1 fte extra projectleider. Deze
projectleiders worden, net als andere projectleiders, wanneer omstandigheden dat vragen flexibel
ingezet binnen de organisatie. De projectleider voor de langjarige aanpak van de exotenbestrijding is
budgettair in deze kadernota reeds opgenomen in het programma Waterkwaliteit en ecologie.
Ter versterking van de interne projectorganisatie, passend bij de groei van de organisatie, onze
opgave en bijbehorende projectrisico’s stellen we voor om in uitwerking naar de begroting 2022 een
structureel budget van € 100.000,- op te nemen.
Verwerking geografische gegevens projecten
Eind 2020 is n.a.v. het Veranderplan HWBP besloten om de geografische applicatie van HWBP (PIM-
info) te vervangen door het centrale GEO-systeem van WL (GEOWEB). Daarmee zal HWBP vanaf dit
jaar gebruik gaan maken van GEOWEB, waarbij de projectmedewerkers zelf de projecttoepassingen
inrichten. Dit betekent echter ook dat het aanleveren van gegevens uit het centrale systeem, of het
verwerken van nieuwe gegevens uit projecten in het centrale systeem (de rollen “ontvangst” en
“expeditie” in ‘De Gegevensfabriek’) naast het beheren van de kernregistraties door IDM moet
worden opgepakt. Daarvoor is de huidige bezetting niet toereikend en wordt 1 fte extra benodigd.
Indien blijkt dat het aantal simultaan in uitvoering zijnde projecten structureel hoger is dan nu
geschat, is meer capaciteit nodig, hetgeen over 2 jaar geëvalu
15 februari 2024 | 1.54 MB | Hoort bij dossier Begroting en rapportages 2022